بسم الله الرّحمن الرّحیم

چهارم شعبان المعظّم

ولادت قمر منیر بنی هاشم حضرت أباالفضل العبّاس علیه السّلام

درچنین روزی درسال 26 هجری درمدینه طیّبه علمدارکربلا ، سقای دشت نینوا ، سرحلقۀارباب وفا حضرت باب الحوائج الی الله اباالفضل العباس علیه السّلام به دنیاآمد . بعضی روزولادت آن بزرگواررا 7 یا 12 ذی الحجّه ذکر کرده اند .[1]

پدرش أسدالله الغالب ، أمیرالمومنین علی ابن أبی طالب علیه السّلام و مادرگرامیش فاطمه بنت حزام کلابی معروف به ام البنین سلام الله علیها می باشد . روزی أمیرالمومنین علیه السّلام به برادرشان عقیل ابن أبی طالب فرمودند : توآشنا به انسان عرب هستی ، زنی را برای من انتخاب کن که ازتبار دلاوران و شجاعان باشد و فرزندی برای من بیاورد که شجاع و دلیر و فارس عرب باشد .

عقیل جناب أم البنین را برای آن حضرت برگزید و عرض کرد : قبیله و خاندانش در شجاعت بی مانندند و در عرب شجاعتر از پدران او نبوده است . أمیرالمومنین علیه السّلام انتخاب او را پسندیدند و او را برای خواستگاری نزد پدر أم البنین فرستادند . بدین ترتیب ، حضرت أمیرالمومنین علیه السّلام باجناب أم البنین ازدواج کردند و از وی حضرت أباالفضل و سه برادر دیگر به نام های جعفر ، عثمان و عبدالله به دنیا آمدند.[2]

حضرت أباالفضل  14سال در کنار پدر بزرگوارش زیست ودربعضی ازجنگ ها نیز به همراه پدر شرکت داشت . 24 سال با برادرش امام حسن و 34 سال هم با امام حسین علیه السّلام بود[3]، تااینکه در سال 61 هجری در روز عاشورا به همراه دیگر برادرانش در رکاب امام حسین علیه السّلام به شهادت رسیدند .

نام و القاب قمربنی هاشم علیه السّلام

نام زیبایش « عباس » که أمیرالمؤمنین علیه السّلام بعد از تولد این نام را بر او گذارد . عبّاس ، صیغه مبالغه از مادۀ ( عَبَسَ ) است که به معنای درهم شدن بَشَره و گرفتگی صورت می باشد . چونکه آن بزرگوار بر اثر صولت و شجاعت و غیرتی که داشت ، بر دشمنان عبوس و درجنگ غیور و مهیب بوده است .

القاب آن حضرت بسیار است ، مرحوم نمازی در کتاب مستدرک شانزده لقب برای آن جناب برشمرده [4] که به بعضی  از آنها اشاره می کنیم :

1-    قمر بنی هاشم ، از آنجا که آن حضرت در میان بنی هاشم دارای جمالی زیبا و طلعتی دل آرا بوده ، وی را ماه بنی هاشم نامیده اند . نوشته اند : « کَانَ العَبّاسُ رَجُلاً وَسِیماً جَمِیلاً یَرْکَبُ الفَرَسَ المُطهّمَ وَ رِجلاه یَخُطّانِ فِی الأرْضِ وَ کَانَ یُقَالُ لَهُ قَمَرُ بَنِی هَاشِمٍ » ؛ حضرت عباس مردی خوش سیما ، خوش صورت و خوش قیافه بود ، چون بر اسب قوی هیکل و بزرگ سوار می شد پاهایش به زمین می رسید و به او قمربنی هاشم می گفتند .[5]

2-    العبدالصّالح ، بندۀ شایسته ، چنانکه در زیارت آن جناب می خوانیم : ( السّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا العَبْدُ الصّالِحُ المُطِیعُ لله وَ لِرَسُولِه ... ) .[6]

3-    السّقّاء[7] ، زمانی که امام حسین علیه السّلام در سرزمین کربلا بودند ، کوفیان آب را بر روی اهل بیت امام حسین علیه السّلام بستند ، حضرت عباس در چندین نوبت آّب به خیام حرم برد و در لحظه ی آخر هم برای آب رسانی به خیمه ها بود که در کنار شریعۀ فرات به شهادت رسید .

4-    حامل اللواء[8] : از القاب مشهور آن حضرت ، پرچمدار و حامل اللواء است . در نبردهای قدیم پرچمداری مانند فرماندهی در جنگهای امروز ، نقش مهمّی در شکست یا پیروزی داشت . روحیۀ قوی پرچمدار کافی بود که سپاه را توانمند و پیروز گرداند .

امام حسین علیه السّلام در روز عاشورا ، پرچم را به برادرشان حضرت عبّاس علیه السّلام دادند ،[9] آن حضرت هم تا آخرین لحظات حیات ، پرچم سپاه را برافراشت و نگهداشت ، تا آنجایی که بعد از واقعۀ روز عاشورا ، هنگامی که وسائل غارت شده را به شام نزد یزید ملعون بردند ، در میان آنها پرچم بزرگی بود ، یزید و حاضرانِ در مجلس دیدند همۀ پرچم سوراخ شده و صدمه دیده ولی دستگیرۀ آن سالم است ، پرسید : این پرچم را چه کسی حمل کرده است ؟

گفتند : عبّاس بن علی علیه السّلام . یزید به فکر فرو رفت و از روی تعجّب و تجلیل از آن پرچم ، دو سه بار از جا بلند شد و نشست و گفت : بنگرید به این پرچم ، که هیچ جای آن سالم نمانده مگر دستگیرۀ آن که پرچمدار آن را با دست خود حمل می کرده ( و این حاکی از آن است که تیرها به دست پرچمدار اصابت می کرده ، ولی او پرچم را رها نکرده است ) .[10]

5-    باب الحوائج : که بر اثر کثرت کرامات و برآورده شدن حاجت متوسّلین به او ، به این لقب مشهور شده است . شیعه و سنّی از  نقاط گوناگون جهان به زیارت آن حضرت می شتابند و حتّی از راه دور متوسّل به آن جناب می شوند و حاجت روا می گردند . این مطلب ، کرارا به تجربه ثابت شده و جای هیچ گونه انکاری نیست . عنایات آن بزرگوار شامل همۀ فرق ( حتّی مسیحیان و یهودیان و زردشتیان ) نیز بوده است .

القاب دیگر آن حضرت عبارتست از : المُواسِی ( ایثارگر ) ، السّاعِی ( تلاشگر ) ، سپهسالار ، حامِی الظّعِینَه ( حامی بانوان ) ، قهرمان علقمی و ... .

کنیه و فرزندان و همسر قمر بنی هاشم علیه السّلام

مشهورترین کنیۀ آن حضرت ، « أبوالفضل » است[11]، چون که گفته شده آن بزرگوار فرزندی به نام فضل داشته است[12]، و بعضی گفته اند وجه تسمیۀ آن حضرت به أبوالفضل بدین جهت است که آن جناب پدر تمام فضائل انسانیّت و کمال بوده است .

دو کنیۀ دیگر برای آن حضرت ذکر کرده اند : یکی « أبوالقِربَه » [13]؛ پدر مشک ، به جهت سمت سقّایی که در کربلا داشته ، و دیگری « أبوالقاسم » و مستند ایشان ، زیارت روز أربعین می باشد که از جابر بن عبد الله انصاری نقل شده و در آن زیارت چنین آمده است که و ی در روز اربعین متوجّه قبر آن بزرگوار گردید و گفت : « السّلام عَلیکَ یَا أبَاالقَاسِمِ ، السّلام عَلیکَ یَا عَبّاسَ بن عَلی ... »[14]

و اما فرزندان قمر بنی هاشم علیه السّلام : برای آن حضرت 5 یا 6 فرزند ذکر کرده اند : فضل و عبید الله ، که از لبابه دختر عبدالله بن عبّاس بن عبد المطلب ، همسر گرامی آن جناب بوده اند ، سوم حسن ( که مادرش أمّ ولد بوده ) ، چهارم قاسم ( که در زیارت روز اربعین به آن اشاره شده ) ، پنجم دختری است که نام او را ذکر نکرده اند . ششم محمّد که از مرحوم ابن شهر آشوب نقل شده و او را جزء شهدای کربلا شمرده است [15].

فضائل و مناقب قمر منیر بنی هاشم علیه السّلام

1-    مرحوم شیخ صدوق نقل کرده است که روزی امام سجّاد علیه السّلام در مدینه چشمشان به عبید الله پسر حضرت أباالفضل علیه السّلام افتاد و به یاد عمویشان حضرت عبّاس علیه السّلام اشک از چشمانشان جاری شد و فرمودند : «رَحِمَ الله العَبّاسَ فَلقَد آثَرَ وَ أبلی وَ فَدّی نَفْسَهُ حَتّی قُطِعَتْ یَدَاه» ؛ خدا رحمت کند «عمویم » عبّاس را که حان خود را ایثار نمود و فدای برادرش نمود ، تا آنکه در یاری او دو دستش را قطع کردند و حق تعالی در عوض ، دو بال به او مرحمت فرمود که با آن دو بال با فرشتگان در بهشت پرواز می کند ، چنانکه به جعفر بن أبیطالب ( جعفر طیّار ) علیه السّلام دو بال عنایت فرمود .

« وَ إِنّ لِلعَبّاسِ عِندَ الله عَزّوَجَلّ مَنزِلةً یَغْبِطُهُ بِهَا جَمِیعُ الشّهَدَاءِ یَوْمَ القِیَامَةِ »[16] ؛ و بدرستی که برای عبّاس در نزد خدای عزّوجل در روز قیامت مقامیست که تمام شهدا آرزوی آن را می کنند و حسرت آن را می بر ند .

2-    در زیارتی که برای آن حضرت از امام صادق علیه السّلام نقل شده ، در فرازی از آن چنین آمده : « ... وَ لَعَنَ الله مَن جَهِلَ حَقّکَ وَ اسْتَخَفّ بِحُرْمَتِکَ ... »[17] ؛ و خدا لعنت کند آن کسی را که حق تو را نداند و جاهل به حق تو باشد و حرمت تو را سبک شمارد . که این مطلب حاکی است از یک مقام و منزلت رفیعی که آن جناب در نزد خداوند متعال دارد .

3-    مرحوم اربلی در کتاب کشف الغمّه نقل کرده که بعد از شهادت امام حسن مجتبی علیه السّلام ، بدن مطهر آن حضرت را که امام حسین علیه السّلام غسل می دادند ( به حکم « الإمَامُ لا یُغَسّلُه إلّا الإمَامُ »[18] ؛ امام را فقط امام معصوم می تواند غسل دهد ) جناب قمر بنی هاشم حضرت أباالفضل علیه السّلام نیز حضور داشت و آن حضرت را کمک می کرد .[19]

منبع : maktabosadegh.com